Nā Pono, mālama, a me kahi e huli ai i nā'Orangutana ma ka Hikina Hema
ʻO ka hua'ōlelo orangrangālāʻo iaʻo "nā kānaka ulu lāʻau" ma Bahasa Malay a ua maikaʻi ka inoa. Me nā'ōlohelohe kanaka-like a me kaʻike weliweli, ua kapaʻia nā poʻe o nā haole e like me kekahi o nā primates akamai ma ka honua nei. Uaʻikeʻia nā poʻe Orangutana e kūkulu a hoʻohana i nā mea hana no ka weheʻana i ka hua a me kaʻaiʻana; Hoʻomakaʻia nā umbrellas mai nā lau e mālama i ka ua a me nā mea kani nui no ke kamaʻilioʻana.
Hiki i nā'ōpana ke hopu i ka hoʻohanaʻana i nā lāʻau lapaau; ʻO nā pua mai ka Commelina genus e hoʻohana mauʻia no nā pilikia o kaʻili.
ʻIkeʻia kaʻike o ka lāʻau ola maoli mai kēlā hanauna ai kēia hanauna!
ʻO ka mea pōʻino,ʻaʻole i manaʻo nui kaʻike nui. ʻO nā poʻe o Orangutans, ka mea koʻikoʻi no nā malihini he nui i Borneo, uaʻoi aʻe ka paʻakikī i ka loaʻaʻana i loko o ka ululāʻau. Ma keʻano o nā hana maikaʻi a nā hui kaiaulu o ka honua a puni,ʻo ka loli o ka nohona kanaka no nā poʻe o ka pōʻino e ulu nei ma mua o kaʻike o ka pilikia.
E hālāwai me ka'Orangutan
ʻO kekahi mau mea leʻaleʻa e pili ana i nā haole o nā'Āpana Hikina Hikina Hikina:
- Ke ola : ʻO'Arangutans e noho nei ma kahi o 35 mau makahiki i ka nahelehele; ia a hala i 60 makahiki i ka pio.
- ʻO ka meaʻai:ʻO ka poʻe'Orangutans e makemake i ka hua, akā, eʻai i nā'ōpū, nā manu manu, nā lāʻau liʻiliʻi, a me kahi lāʻau make,ʻo ka wainaʻawaʻawa hoʻi me ka strychnineʻaʻole e pili iā lākou!
- Ka hana houʻana:ʻO nā makuahine o Orangutan e lawe i kahi keiki noʻeiwa mau mahina. Noho pū nā keiki kāne malihini me ko lākou mau makuahine iʻehiku mau makahiki. Ke nānāʻia nei nā makahiki o ke kūlana makua ma kahi o 12 mau makahiki.
- Kākāka: Ua aʻoʻia nā poʻe'Orangutana i loko o ka noho pioʻana i ka'ōlelo hōʻailona.
- Nā Gifts:ʻO nā poʻe Orangutana ka mea i kākauʻoleʻia e likeʻole me keʻano o ke kanaka e kau i nā kumukūʻai a me nā pono o ka hāʻawiʻana i nā makana. Hoʻomaopopo mauʻo'Orangutans i ka meaʻaeʻa a me ka lokomaikaʻi no nā uku uku o ka wā e hiki mai ana!
- Nānā: Hoʻoholoʻia e UCLA a me IBM i nā poʻe'ēwi e aʻo nei e pāʻani i kahi pāʻani rorohiko, a laila e aʻo i nā poʻe'ē aʻe i kā lākou hui.
- 'Olehulehu: Ua kākauʻia nā mele o nā haole i kaʻakaʻaka i ka hoʻokipaʻia aiʻole i ka hahaiʻia i loko o ka pāʻani.
Nā'Oranguta
Ua hoʻonohonoho ka International Union for Conservation Nature (IUCN) i nā orangutans ma ka papa inoa uila no nā mammals,ʻo ia hoʻi ka nui o nā lāhui i koe. Loaʻa nā lālāʻelua i nā wahiʻelua wale nō ma ka honua: Sumatra a me Borneo . Me ka wikiwikiʻana o ka heluʻana i nā helu, ua manaʻo nuiʻiaʻo Sumatran Orangutans.
Pau nā'Orangutana i ka Wild
ʻO ka hoʻokumuʻana i ke poʻo kūpono o kēlā holoholona paʻakikīʻole he mea maʻalahi. ʻO ka loilo hope loa, i hoʻopauʻia e Indonesia i ka makahiki 2007, manaʻoʻia he emiʻi ka poʻe o lalo o 60,000 i ka nahelehele; Loaʻa ka hapanui ma Borneo . ʻO ka hapanui nui loa o ka poʻe o nā haole i hoʻoweliweli i manaʻoʻia aia i loko o ka Hale Aliʻiʻo Sabangau i Indonesian Kalimantan ma ka mokuʻo Borneo. Aia ma kahi o 6,667 mau haole i heluʻia ma Sumatra, Indonesia, kahi kokoke i 11,000 i ka helu Malaysian o Saba.
Me he meaʻole kaʻinoʻole o ka nohoʻana, ua manaʻoʻia nā haole he mea e weliweliʻia e ka hahaiʻana i nā kānāwai a me kaʻoihana pā holoholona. I ka makahiki 2004, aia he 100 mau haole o ka haole i loaʻa ma Thailand e like me nā meaʻai liʻiliʻi a hoʻi hou i nā pokapū hoʻoponopono.
Hoʻopūhala a me ke komoʻana i Borneo
Hoʻonuiʻia ka heluna o ke kālā i ka nui o ka haʻalulu, nui ma muli o ka nele o ka nohona ma ka uluʻana o nā wao nahele a me ka ulu lāʻau nui ma Borneo - ma ka moku komohana o Sarawak. ʻO Malaki - ka home no nā poʻeorani - he kūlana kiʻekiʻe loa ia ma keʻano he'āina hoʻokūkū kūlahalaha nui loa i ka honua.
Ke hōʻike nei ka Hui Hui Meaʻai a Hoʻolālā oʻAmelika Hui PūʻIa, piʻi ka hoʻolālāʻana o nā mahi ulu lāʻau ma Malaysia i 86% mai nā makahiki 1990. I ka hoʻohālikelikeʻana, hiki i ka heluna ulu lāʻau o Indonesia i kahi kokoke i 18% wale nō i kēlā manawa. Ke manaʻo nei ka'Āina o ke Kālā i ka uluʻana o nā ululāʻau Malaysian iʻehā manawa ma mua o ke kaupuni paʻa.
ʻAʻole i weheʻia nā'auwaena no ka lāʻau wale nō; nā mea kanu kūponoʻole - nā wahi kūponoʻole no nā'ōiwi - e noho nei i nā wahi wao nahele mua.
Aia ka Malaysia a me nā mea kokoke i Indonesia i 85% o kaʻaila manamana o ka honua i hoʻohanaʻia i ka kukeʻana, ka mea'enehu, a me ka kopa.
Nānāʻana i nā'Onawaina Panino
ʻO ka nānāʻana i nā haole he mea nui ia no nā malihini he nui i Borneo. ʻO ka pūnaehana Sepilok Orangutan Rehabilitation ma East Sabah a me ka Hale Hoʻohanohano'Āina Semenggo o kahi'ē ma waho o Kuching, he mau wahi maikaʻi loa ia no ka hālāwai. ʻO nā pūnāwaiʻelua he mau alakaʻi alakaʻi i alakaʻiʻia i ka manawa e ulu ai i ka pōpilikia, akā naʻe,ʻo ka manawa kūpono loa i ke kiʻi o nā haole i ka manawa hānai.
Ināʻo nā meaʻona ke poʻo nui ma kāu huakaʻi, e nānā me nā kikowaena e pili ana i ka manawa o nā kau hua. ʻAʻole hiki i ka poʻe Orangutana ke lanakila i kahi poʻe malihini kipa no ka hua i waihoʻia ma luna o ka pae honua i ka wā e hiki ai iā lākou ke koho i kā lākou iho i loko o ka ululāʻau!
ʻO kekahi mea'ē aʻe no ka nānāʻana i nā orangutana i kahiʻoi aku o keʻano maoli,ʻo ia ke lawe i ka holo moku ma ke kahawaiʻo Kinabatangan mai Sukau ma Sabah, Borneo; ʻo nā iʻa a me nā meaʻiliahi'ē aʻe e nānā mauʻia ma nā kapa.