He aha ke tsunami?
ʻO ka nalu he mau nalu nui o ka wai e ulu pinepineʻia e kahi ōlaʻi, ka pahū a iʻole kekahi mea'ē aʻe e hoʻoneʻe ana i ka nui o ka wai. Ma waho o ke kai ākea, keʻanoʻole nā kai eʻe aʻaʻole i maopopo i ka maka maka. Ke kani a ke kai, e liʻiliʻi a liʻiliʻi ka nalu kai eʻe - keʻano liʻiliʻi ke kiʻekiʻe o nā nalu e like me ka wāwae, a hiki iā lākou ke hoʻolimalima i nā mile a lōʻihi e holo wikiwiki, i hikiʻole keʻikeʻoleʻia a hiki i ka wā e hiki ai i ka wai pāpaʻu kokoke i ka'āina.
Akā,ʻo ka mamao ma waena o ka papakū o ka moana me ka wai ka liʻiliʻi,ʻo kēia mau pōpole pōkole, ākea a wikiwiki e hoʻokomo i nā anikai kiʻekiʻe a ikaika loa e holoi i ka'āina. Ma muli o ka nui o ka ikehu i komo, hiki iā lākou ke piʻi aʻoi aku i ka 100 mau kapuaʻi ke kiʻekiʻe. E heluhelu hou e pili ana i ke kai eʻe.
ʻO ke kai eʻeʻo 2004
ʻO ke kai eʻeʻo 2004,ʻo iaʻo ke kai eʻe o ka moanaʻo 2004, ke kaiāwīwila o Indonesian 2004, aʻo ke Kai Eʻe o 2004,ʻo ia kekahi o nā pōʻino kūlohelohe i ka moʻolelo i hoʻopaʻaʻia. Ua hoʻolālāʻia e kahi ōlaʻi i hoʻohuʻiʻia me ka nui nui i waena o 9.1 a hiki i ka 9.3, e lilo ana iʻekolu anuanu kiʻekiʻe loa i hoʻopaʻaʻia.
ʻO ke kai eʻe i hoʻopiʻiʻia e ke olai nui ma mua o 230,000 mau kānaka ma Indonesia, Sri Lanka , India, a me Thailand, ua hoʻokuʻuʻia he haneli haneli mau kānaka a ua hoʻolilo i nā piliona kālā no ka poino waiwai.
ʻO ka Impa o ke Kai eʻe ma Thailand
Ua hahauʻia e ke kai eʻe i kaʻaoʻao hema hema o ke kaiʻo Andaman, kahi i make a lukuʻia mai ka palena'ākau a me Burma i kaʻaoʻao hema me Malaysia.
ʻO nā wahi iʻoi aku ka pilikia loa ma keʻano o ka makeʻana o ka ola a me ka waiwai i loko o Phang Nga, Phuket , a me Krabi ,ʻaʻole wale no ko lākou wahi, akā, no ka mea,ʻo lākou ka poʻe i kūkulu nuiʻia a me ka nui loa o nā wahi i ka moana.
ʻO ka manawa o ke Kai eʻe, i ke kakahiaka ma hope o ka Mele Kalikimaka, hoʻonui i ka ola ma Thailand, no ka mea, ua hōʻeha ia i nā wahi makaikai kaulana loa o ka'āina ma ka mokuʻo Andaman i ka manawa hoʻomaha o ka wā, i kakahiaka ke nui nā kānaka i ko lākou mau hale a i nā keʻena hōkele .
No nā kānaka he 5,000 i make i Thailand, kokoke i ka hapalua he mau hoʻomaha malihini.
Ua nui ka nui o nā kai eʻe o Phuket i ke kai komohana, aʻo ka hapa nui o nā hale, nā hokele, nā haleʻaina a me nā kūkulu'ē aʻe ma kahi haʻahaʻa e pono ai e kūkulu hou a kūkulu hou paha. ʻO kahi mau wahi,ʻo Khao Lak wale ma ka'ākau o Phuket i Phang Nga, ua aneane e pau loa i nā nalu.
Ke kūkulu hou
ʻOiai ua nui ka pōʻino o Thailand i ke kai eʻe, ua hiki ke kūkulu houʻia e like me ka nui o nā'āina. I loko oʻelua mau makahiki, ua weheʻia nā mea i hoʻoneʻeʻia a ua hoʻopili houʻia nā'āpana i hoʻopiliʻia. E hele i Phuket, Khao Lak a Phi Phi i kēia mau lā a hiki i nā manawa kūponoʻaʻoleʻoe eʻike i kahi hōʻailona o ke kai eʻe.
He Nani Ke Kai Eʻe.
Ua hoʻonāukiukiʻia ke kai eʻe e kahi ōlaʻi e like me ka mea nui iʻikeʻia e ka'āina i nā makahiki 700, kahi hanana kaulana loa. ʻOiai ua hiki i nā'ōlaʻi liʻiliʻi ke hoʻoulu i ke kai eʻe, inā e hiki mai kekahi e loaʻa iāʻoe ka manaolana i nā pūnaewele hou i kahi eʻike ai i ke kai eʻe a e aʻo i nā kānaka e lawa no ka mālamaʻana i nā poʻe.
Ka Papa Hana Hoʻoiho Kai eʻe
Ke hoʻohanaʻia e ka National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) ma ka Moana Pākīpika, hoʻohanaʻia kaʻike o ka seismic a me ka'ōnaehana o ke kai eʻe no ka nānāʻana i ka hana kai eʻe a hāʻawi i nā pāpalepalapala, nā wati, a me nā'ōlelo aʻo e pili ana i ke kai eʻe i ka moana Pākīpika.
No ka hikiʻole i ke kai eʻe ma luna o ka'āina ma hope koke iho o ka hanaʻiaʻana (hiki iā lākou ke hoʻolālā i nā hola he nui e pili ana i ke ōlaʻi, ke kai eʻe a me ka mamao o ka'āina) inā loaʻa kahi pūnaewele e hōʻano wikiwiki i kaʻikepili a haʻi i ka pilikia i nā kānaka ma ka honua, nui ka manawa e hiki ai i kahi kiʻekiʻe. I ka wā o ke kai eʻe o ke kai eʻe ma 2004,ʻaʻole i hoʻonohonoho ponoʻia ka hōkeoʻikepili pinepine aʻaʻole paha i nā pūnaha hoʻouluʻana o ka honua, akā mai ia manawa ua hana nā'āina i hana e hoʻoponopono i kēlā hanana.
Ma hope o ke kai eʻeʻo tsunami 2004, ua hoʻokumuʻia ke kai eʻe e ke kai eʻe me nā kīʻaha alala ma kahakai, me ka lekiō, kelepa, a me nā leka uila a uaʻike makaʻia i nā ala e hele ai i nā wahi lehulehu. ʻO ka'ōlelo aʻo kai eʻe o ka mahinaʻoʻApelila 2012 i hopenaʻia e kahi ōlaʻi i Indonesia he mea kūpono maikaʻi ia no ka pūnaewele.
ʻOiai i ka hopena,ʻaʻole kahi kai eʻe nui, i Thailand loa i nā wahi i pili i ka hopena. Eʻike hou aʻe e pili ana i ka hoʻomākaukauʻana no ke kai eʻe. Akā, e hoʻomanaʻo i keʻano o nā kai eʻe.