Ka Moʻolelo Pelekāne'Ākau: Ke Kauaʻo ka Pīpī Koko

Ma ka lā 16 o Kekemapa, hoʻomanaʻo nā South Africaans i ka lā o ka hoʻoponopono houʻana, he lā hoʻomaha no ka lehulehu e hoʻomanaʻo ana i nā hanana nui nui, a ua kōkua ka hapa o ka'āina i ka moʻolelo. ʻO ka mea hope loa o kēia mau meaʻo ia ka hoʻokumuʻana iā Umkhonto we Sizwe, ka pūʻali koa o kaʻAhahuiʻAmelika (ANC). Ua hanaʻia kēia ma ka lā 16 o Dekemaba 1961, a ua kohoʻia ka hoʻomaka o ka hakakā kauaʻana me ke kūʻokoʻa.

ʻO ka lua o ka hopena i hala 123 mau makahiki ma mua, ma ka lā 16 o Dekemaba 1838.ʻO ia ke kaua o ka muliwai Blood, i hoʻoiliʻia ma waena o nā poʻe o Dutch a me nā koa Zulu o ka Mō'ī Dingane.

ʻO kaʻike

I ka wā i noho ai ka poʻe Pelekania i ka Cape i ka makahiki 1800, ua hoʻokomo nā mea mahi Pelekane i kā lākou mauʻeke ma luna o nā kaʻa kaʻa a holo aku ma waho oʻAmelika Hema eʻimi i nā'āina hou ma mua o ka hikiʻana o ke aupuni Beritania. Ua kaulana kēia mau malihini i kapaʻiaʻo Voortrekkers (Afrikaans no nā mea mua a me nā pae pionia).

ʻO kā lākou mau hakakā e kū'ē ana i nā Pelekānia i'ōleloʻia ma ka Hōʻai Nui Nui, i kākauʻia e ka alakaʻi alakaʻi Voortrekker Piet Retief i Ianuali 1837.ʻO kekahi o nā mea nui i hoʻopiʻiʻia ma muli o ka nele o ke kākoʻoʻana o ka poʻe Pelekania e pili ana i ka kōkuaʻana i nā mahiʻai e pale i ko lākou'āina mai ka Xhosa nāʻohana o ka palena; a me ke kānāwai hou e pili ana i ka noho kauā.

I ka manawa mua, hui nui nā Voorterekkers i ko lākou neʻeʻana i ke kūkulu'ākau i loko o loko oʻAmelika Hema.

Uaʻano likeʻole ka'āina i nāʻohana - he hōʻailona o ka pūʻali koa nui loa i neʻe aku ma mua o ka poʻe Voorterekkers.

Mai ka makahiki 1818, ua lilo nāʻohana Zulu o ka'ākau i ikaika nui, e lanakila ana i nāʻohana liʻiliʻi a me ka hoʻohuiʻana iā lākou e hana i kahi aupuni ma lalo o ka Mō'ī Shaka.

Ua holo aku nā hoa hakakā o ka Mō'ī Shaka i nā kuahiwi, haʻalele i kā lākou mau'āina, a haʻalele i ka'āina. ʻAʻole i liʻuliʻu, ma mua o ka holoʻana o nā Voorterekkers i ka'āina Zulu.

ʻO ke Kino

Ua hōʻeaʻo Retief, ma ke poʻo o ke kaʻa kaʻa kaʻa Voorterekker, i Natal iʻOkakopa 1837. Ua huiʻo ia me ke aliʻi Zulu o kēia wā,ʻo King Dingane, he mahina ma hope aku, no ka ho'āʻoʻana a me ke kūkākūkāʻana i ka kuleana o kekahi'āpana'āina. Wahi a ka moʻolelo, uaʻaeʻo Dingane - ma keʻano ua hoʻihoʻi muaʻo Retief i nā kaukani he nui iʻaihueʻia e ia e kekahi aliʻi kū'ēʻo Tlokwa.

Ua kiʻi maikaʻiʻo Recover a me kāna mau kānaka i nā pipi, a hāʻawi iā lākou i ke kapikala o ka'āina Zulu ma Fepeluali 1838. I ka lā 6 o Pepeluali, ua hoʻohikiʻo King Dingane i kahi kuikahi e hāʻawi ana i ka'āina Voorterekkers ma waena o nā Drakensberg Mountains a me ka'āina. Ma hope koke iho, ua konoʻo ia iā Retief a me kona mau kānaka i ke kā'ī aliʻi no ka inuʻana ma mua o ko lākou haʻaleleʻana no ko lākou'āina hou.

I ka manawa ma loko o ke kraal, kauohaʻo Dingane i ka lukuʻia o Retate a me kona mau kānaka. ʻAʻole maopopo i ke kumu i koho aiʻo Dingane e hōʻino i konaʻaoʻao o kaʻaelike. Ke hōʻike mai nei kekahi mau kumu ua huhūʻo Reury i ka hōʻoleʻana e hāʻawi i nā pū me nā lio i ka Zulu; hōʻikeʻia kekahi poʻe e makaʻu ana i ka mea e hiki ke hana inā hoʻohanaʻia Voortrekkers me nā pū a me nā pōkā e noho ai ma kona mau palena.

Manaʻo kekahi manaʻo ua hoʻomaka nāʻohana Voortrekker e noho ma ka'āina ma mua o ka kakauʻana o Dingane i ke kuikahi, he hana i laweʻia e hōʻoiaʻiʻo i ko lākou hōʻoleʻole i nā loina Zulu. ʻO kāna mea i manaʻo ai, uaʻikeʻia ka lukuʻana e nā Voorterekkers ma keʻano he kumakaia e luku ai i ka mea liʻiliʻi nui i loaʻa ma waena o Boers a me Zulu no nā makahiki he nui.

ʻO ke kauaʻo ka muliwai

I loko o ka makahiki 1838, ua hoʻoiliʻia ke kaua ma waena o Zulu a me nā Voorterekkers, me kēlā me kēia manaʻo e hoʻopau i kekahi. Ma ka lā 17 o Pepeluali, hōʻeuʻeu nā koa o Dingane i nā pūʻali Voortrekker ma ke kahawai o Bushman, e luku ana ma luna o 500 mau kānaka. ʻO kēia mau mea, he 40 mau kānaka keʻokeʻo wale nō. ʻO ke koena ka wahine, nā keiki, a me nā poʻeʻeleʻele e hele pū ana me nā Voorterekkers.

Ua ulu ka hakakā i ke poʻo ma ka lā 16 o Dekemaba ma ka lua o ka muliwai Ncome, kahi i noho ai kekahi poʻe Volerekker o 464 mau kānaka ma ke kapa.

Ua alakaʻiʻia nā Voortrekkers e Andries Pretorius a me ka moʻolelo i ka pō ma mua o ke kaua, ua hoʻohiki ka poʻe mahiʻai i ka'ōlelo hoʻohiki e hōʻailona i ka lā he lā hoʻomana hoʻomana inā lanakila lākou.

I ka wanaʻao, ma waena o 10,000 a 20,000 mau koa Zulu i hōʻeha i kā lākou mau kaʻa kaʻa kaʻa, alakaʻiʻia e ke alakaʻiʻo Ndlela kaSompisi. Me ka pōmaikaʻi o ka pilahi ma ko lākouʻaoʻao, ua hiki i nā Voorterekkers ke maʻalahi i ko lākou poʻe hoʻoili. Ma ke awakea,ʻoi aku i ka 3,000 Zulus i make,ʻoiaiʻekolu wale nō o nā Voorterekkers iʻeha. Uaʻauheʻeʻo Zulus a ua holo ka muliwai me ko lākou koko.

ʻO ka Aftermath

Ma hope o ke kaua, ua hoʻomaha nā Voorterekkers i nā kino o Piet Retief a me kona mau kānaka, e kanu ana iā lākou ma ka lā 21 o Kekemapa 1838. Ua'ōleloʻia ua loaʻa iā lākou ka hāʻawi'āina i hāʻawiʻia i waena o nā waiwai make o nā kānaka make, a ua hoʻohanaʻia e hoʻopuni i ka'āina. ʻOiai aia nā kope o ka hāʻawi i kēia mau lā, ua nalowale ke kumukūʻai i ka manawa o Anglo-Boer (ʻoiai manaʻo kekahiʻaʻole he mea i loaʻa).

ʻElua mau hoʻomanaʻo ma Blood River. Aia ka pūnaewele o ka Blood River Heritage i kahi ukali a me ke kani o nā kaʻa kaʻa kua hoʻoheiʻia, a kūkuluʻia ma kahi kahua kahua e hoʻomanaʻo ai i ka poʻe hoʻopakele Voorterekker. I Nowemapa 1999, ua weheʻia ka waihonaʻo Ncome Museum ma kaʻaoʻao hikina o ke kahawaiʻo KwaZulu-Natal. Ua hoʻolaʻaʻia kēia no nā 3000 Zulu o nā koa i hala aku i ko lākou ola a hāʻawi hou i ka ho'ākāka houʻana i nā hanana i hāpai i ke kaua.

Ma hope o ka hoʻokuʻuʻiaʻana mai kahi hoʻoilina i ka makahiki 1994, ua hoʻolahaʻia ka lā o ka kaua,ʻo Dekemaba 16, i ka lā hoʻomaha o ka lehulehu. Kapaʻia ka lā o ka hoʻoponopono houʻana,ʻo ia ka mea e lilo ai i hōʻailona o kahi South Africa hou. He mea hōʻoia hoʻi no nā pilikia iʻikeʻia i nā manawa likeʻole ma ka moʻolelo o ka'āina e nā poʻeʻokoʻa a me nā lāhui.

Ua hoʻopuka houʻia kēiaʻatikala e Jessica Macdonald ma Ianuali 30, 2018.