Nuʻuanu Pali State Wayside Park, Oahu
ʻO ka Nuʻuanu Pali Lookout he wahi kaulana no ka poʻe malihini mua loa i Oahu a me ka nui o nā hui kūkaʻi mokupuni.
Kūkuluʻia ma uka mauka (ʻo nā kuahiwi) o ke kūlanakauhaleʻo Honolulu, ʻo ka Nuʻuanu o Oahu kahi home i ka Nuʻuanu Pali State Wayside Park, kekahi o nā māla kūlana kūpono i Hawaii.
Loaʻa i laila
Hiki ke kiʻiʻia ka papa pāʻani ma kahi alaʻike iʻikeʻia i waho o ka Pali Highway (Highway 61). Mai ka Waikiki mai, hiki iāʻoe ke hele i ke alaloaʻo Pali ma ke kiʻiʻana i Honolulu ma Ala Moana Boulevard ma H1 paha. ʻO kahi o 30 mau minuke ke kaʻa, e pili ana i ka kaʻa. Ināʻoe e hoʻolālā ana e kipa iā Kailua a i Lanikai paha, he wahi maikaʻi loa ia e kū ai ma ke alanui.
ʻOiaiʻaʻole he wahi komo no ka poʻe Hawaiʻi,ʻo ka poʻe malihini kipa i ka hale kaʻa e hōʻea i nā kaʻa kaʻa e pono e uku i kahi uku $ 3.00 no ka kaʻa. Pono nā malihini e hele mai i ka pīkele ma nā hui hāmama e hōʻoia i ke komoʻana o ka komo komo i loko o ka uku o kā lākou huakaʻi.
ʻO ka mea i loko o ka inoa
Ma ka'ōlelo Hawaiʻi,ʻo ka inoaʻo Nuʻuanu Pali heʻekolu mau'ōlelo Hawaiʻi ka poʻe (kiʻekiʻe a kiʻekiʻe paha), anu (cool) a me pali. Pēlāʻo Paliʻuaʻo Nuʻuanu "ke kiʻekiʻe o ka pali kiʻekiʻe." E like me ka mea i hele i ka Nuʻuanu Pali Lookout hiki ke hōʻoia, he nui ka makani ma ke kiki, akāʻo ka manaʻo ke kūpono.
Ka mea āu eʻike
Mai ka mākaʻikaʻi, hiki iāʻoe keʻike i kahi hapa nui o ka makaniʻo Windward Oahu mai ka Kaneohe a hiki loa i Kualoa Regional Park a me Mokoliʻi (ka wahineʻo Chinama) i ka'ākau. Hiki iāʻoe ke noʻonoʻo nui no Kailua, nā Koʻolau Mountains a me ka Mokupuni Mokapu e noho ana ma Kaneʻohe Marine Corps Base.
Ka Moʻolelo Nui o ka Paliʻo Nuʻuanu
ʻO kahi o ka Nuʻuanu Palika nānā kahi o nā wahi koʻikoʻi ma ka moʻolelo Hawaiʻi. ʻO ia kahi i ka makahiki 1795, ua pepehiʻo Kamehameha I, no ka mokupuniʻo Hawaiʻi i nā pūʻali koa o ke Aliʻi Kalanikupule o Maui, ka mea i lanakila ma mua i ka mokuʻo Oahu. Ua loaʻa i nāʻaoʻaoʻelua nā mea kaua mai ka poʻe kālepa a me ka hōʻailona Pākīpika, me nā pū kau poʻohiwi a me nā pūkuniahi e hele pū me nā mea kaua Hawaiʻi,ʻo ia hoʻi ka hapa nui o nā ihe. Eia naʻe,ʻoi aku kaʻoihana kaua a Kamehameha i loaʻa mai iā Kāpena Pelekane George Wanekoua.
Ma hope o nā kaua ma kahi'ē aʻe ma Oahu, ua hiki iā Kamehameha ke hoʻokuʻu i nā pūʻali koa Kalanikupule i luna o ke awāwa i kahi o ka'auwaʻa o kēia manawa kahi kokoke kokoke i ka 1000 kapuaʻi kapuai i kahakai ma lalo. ʻO ke kauaʻo Nuʻuanu, i kapaʻiaʻo Kalelekaʻanae (leleʻana i ka iʻa anae) e nā poʻe Hawaiʻi, e pili ana i nā kāne i kipakuʻia i ka pali i ka manawa o ke kaua. Me ka lanakilaʻana o Kamehameha ma Oahu a me ka haʻalele maluhiaʻana o ka mokupuni o Kauai ma o kona mō'ī,ʻo Kaumualii, i ka makahiki 1810, ua liloʻo Kamehameha i mō'ī mua o nā mokupuni Hawaiʻi .
Ma mua o nā lā o ke alaloa o Pali
ʻO kaʻoiaʻiʻo,ʻaʻole i maʻalahi ka heleʻana mai Oahu a hiki i kaʻaoʻao makani o ka mokupuni.
I kēia mau lā i lalo o hoʻokahi hola e holo ai mai Honolulu a hiki i Windward Oahu, i ka hoʻomakaʻana o ka makahiki 1800 e ponoʻoe e holo ma kaʻaoʻao hema o ka mokupuni a iʻole e holo ma luna o nā mauna Koʻolau ma Pali Trail e wikiwiki aʻoi pololei aʻe, akā,ʻoi aku ka maikaʻi.
I ka makahiki 1845, ua paʻiʻia ka Pali Trail me ka pōhaku a ua hoʻonuiʻia iʻeono kapuaʻi ka pōkole o ka holo ma ka lio a hiki iʻekolu hola. I ka makahiki 1897, ua hoʻopiʻiʻia nā'āpana o ka pali a ua kūkuluʻia he 20 mau kapuaʻi "alanui kaʻa", i kākoʻoʻia e nā paia pōhaku, ma lalo o ka ala kahiko. Ua hoʻomauʻia ka hoʻohanaʻana o ia alanui, hiki ke hoʻohana i nā kaʻa hou i hanaʻia ma ka hapalua mua o ke kenekulia 20.
ʻAʻole hiki i ka makahiki 1950 ke kūkuluʻiaʻana o ke alaloa pōhaku. Ua weheʻia nā pūnaewele ma o nā kuahiwi a ua weheʻia ke alanui Pali ma ka makahiki 1957.
I kēia mau lā, hoʻohana mau nā poʻe noho a me nā malihini i ka Pali o Palila i nā manawa a pau,ʻaʻole i noʻonoʻo i ka moʻolelo o ia wahi. ʻO nā poʻe e kū nei i ka Pali Lookout Nuʻuanu e hiki ke lawe i kekahi mau minuke no ka mahalo i kaʻike a noʻonoʻo i nā mea i hala ma kēia māhele kaulana o ka mokupuni.
Mea kākau HawaiʻiʻOA Busnell
Ma kāna puke 1972 i hoʻonohoʻia i 1853 Oahu, kākauʻiaʻoʻOA Bushnell e kekahi kiʻi nani o kona hoahanaʻo Hiram Nihoa, e kū kokoke ana i kahi e waiho nei ka mea kiaʻi i kēia lā. Ua kākauʻo Bushnell:
Ke kū nei i kahi lōʻihi o ke kino mai kahi pali mai, no ka mea, uaʻike wau i keʻano o ka pali,ʻo ka hohonu ma lalo o ka lepo, e paʻa ana wau i ka lei lauhala ma luna o kuʻu poʻo me ka lima hoʻokahi, e hopu ana i kuʻu kapaʻaʻahu me kekahi. ma waho o ka hanana weliweli loa. ʻO wau makaleha, e like me kā mākou e'ōlelo nei: e nānā ana me nā makaʻokiʻoki i hoʻokiʻekiʻeʻia i ka nani. ʻAʻole loa, ma hope o nā manawa a pau uaʻike wau i kēia,ʻaʻole hiki i kēia wahi ke hoʻohaʻahaʻa iaʻu, i mea e kahaha ai iaʻu e hiki ai i ka honua, ka lewa a me ke kai ke hālāwai me ka nani. Hoʻomaha, ke manaʻo nei au,ʻo ka lono o ka pule,ʻo ia wale nō keʻano e hiki ai i kahi malihini ke hōʻike i kona mahalo no kēlā makana. I koʻu noho mālieʻana,ʻaʻole i hemo i ka makani o ka makani a iʻole ka leo o nā mea hoʻokele, ua kū wau e like me kahi pilikino ma kahi hemolele, e hāʻawi ana i kaʻu mahalo i ka nani ma'ō aku.
Hiki iāʻoe ke nānā i nā kiʻi'ē aʻe i laweʻia mai ka Lookoutō Pali o Nuʻuanu.